L' avetz remarcat ? Laidonc que pendant l'annada dins la campanha se vei sovent ren que daus òmes sur lors tractors e machinas, los autres umans surten a la darriera per tornar trobar lor vielh biais de far: veiqui venir los massaires de cacaus.
De segur, la mecanisacion es presenta dins las grandas nojaredas que se poden veire un pauc pertot en Perigòrd. Mas quante fai brave temps coma quilhs darriers jorns, las familhas son pertot jos los nogiers.
Lo vielh monde, d'en prumier, paisans a la retirada, surten lor vielh petaron, boten los paniers, los sacs dins la beneta e fai tirar, van massar los cacaus sur las terras que trabalheren tant de temps. L'òme e la femna se doblan vers lo sòu, lors còrps an gardat la memoria daus gestes que faguèren tota lor vita. Massan de la còrna, de la franqueta de la marbòt de la grandjoan que fugueren empeutadas per lo paisan quand era mai jòune.
Pendant la dimenjada, son daus un còp aidats per lors enfants e lors dròllichons. Los jòunes portèren un pauc de modernitat l'an passat emb la famosa roleta, tan pratica. A mieijorn, tot aqueu monde an las mans negresidas per l'aiga de notz, los mai jòunes descubren que « quò s'en vai pas, quitament emb de l'aiga de javel ». Coma autres còps, se sietan a l'entorn de la granda taula, minjan la sopa de mongetas e la moleta de botareus que la granda mair masset arser, en beure un veire de vin noveu. Parlan e risen. Tornan trobar lo plaser d'esser ensemble, emb benleu la sòla activitat simpla que pòt enquera amassar tota la familha.
Apres aver escalat e lavat los cacaus, separat los beus daus cacalons, los bòten per sechar dins las vielhas cledas, cent còps adobadas, a l'acialat jos l'angar. Lo grand pair aguet l'idèia de botar de las ròdas per los far segre dins la cort quand lo solelh raia. Lo ser, los jòunes s'en tornan a Perigüers , Brageirac o Sarlat, mas dimarts, lo vielh òme 'nira portar los quauques sacs au merchat per ne'n tirar quauques sòus.
Gardara totparier quauques cacaus per las seradas d'esnosilhatge, emb la familha o l'amicala laïca, per traire los nojaus e far l'òli de cacau qu'aimam tant emperaqui. Daus un còps parlaran occitan e chantaran quauqua vielha chançon... « Une noix, qu'y a t-il à l'intérieur d'une noix ? » chantait Charles Trenet. Peut-être un moment d'éternité.
Denis Gilabert